مرتضی پاشایی، خواننده محبوب نسل جوان، درگیر سرطان معده شده بود؛ سرطانی خاموش، خطرناک، ولی شایع که یکباره خود را نشان می‌دهد: وقتی کاری از دستمان برای درمان آن ساخته نیست.

پیشگیری و شناخت علائم و نشانه‌های آن می‌تواند فعالیت این خرچنگ موذی را در بدن، زود‌تر و در مراحل اولیه به مبتلایانش بنمایاند. اگر نمی‌خواهید یکی از قربانیان این سرطان باشید، ادامه نوشتار را بخوانید.

سرطان معده یک نوع بیماری است که در آن سلول‌های سرطانی در معده افزایش پیدا می‌کنند و باعث ایجاد توده یا زخم در معده می‌شوند. منشأ این سلول‌های سرطانی معمولاً سلول‌های مخاط معده می‌باشد. سرطان معده اغلب در کشورهای جهان سوم شایع‌تر از کشورهای اروپایی و آمریکایی می‌باشد و در بعضی از کشورهای خط ساحلی دریای خزر و نواحی از چین و آسیای شرقی نیز شیوع بالایی دارد.

سرطان معده بیشتر در چه افرادی دیده می‌شود و آیا ژنتیک نیز تأثیر دارد؟

سرطان معده بیشتر در افراد میانسال و مسن دیده می‌شود و در آقایان بیشتر از خانم‌ها دیده می‌شود. سابقه عفونت‌های هلیکو باک‌تر پیلوری می‌تواند علت مهمی در ابتلا این بیماری باشد و همچنین زمینه ژنتیک نیز می‌تواند سبب ایجاد سرطان در افراد جوان و میانسال باشد. این سرطان ممکن است همراه سرطان‌هایی مانند سرطان کلیه، مغز و پوست نیز دیده شود.

عوامل زمینه ساز سرطان معده کدام است؟

عوامل زمینه ساز این بیماری عبارتند از سابقه رادیوتراپی معده (به هر علتی که باشد)، مصرف زیاد و طولانی مدت غذاهای کنسرو شده، غذاهای دودی و غذاهایی که مواد نگهدارنده در آن به کار برده شده است. مصرف غذاهای مانده می‌تواند زمینه ابتلا به سرطان معده را بیشتر کند. سرطان معده با توجه به پیشرفت بهداشت در کشورهای غربی کاهش پیدا کرده (به جز سرطان کاردیا و فوندوس معده)، ولی در کشورهای جهان سوم نه تنها کاهش پیدا نکرده، بلکه در بعضی از نقاط افزایش نیز یافته است.

مصرف زیاد و طولانی مدت غذاهای کنسرو شده، غذاهای دودی، غذاهایی که مواد نگهدارنده دارند و نیز غذاهای مانده از عوامل زمینه ساز سرطان معده هستند. پس از مصرف غذاهای بیرون و آماده تا حد ممکن پرهیز کنید.

علایم سرطان معده کدام است؟

علایم سرطان معده عبارتند از: درد در ناحیه شکم (قسمت فوقانی، میانی شکم و اپی گاستریک) و احساس توده در شکم (که از علایم دیررس و پیشرفته این بیماری می‌باشد)، احساس خستگی و ضعف و بی‌حالی که می‌تواند این علایم ثانویهٔ کم خونی باشد. همچنین بی‌اشتهایی، به ویژه بی‌اشتهایی به غذاهای گوشتی و کاهش وزن که گاهی با اتساع شکم و آسیت (جمع شدن آب در شکم) همراه می‌شود. ممکن است همراه با توده باشد که دراین صورت می‌تواند باعث انسداد روده گردد. گاهی نیز بیماران با علایم متاستاتیک به پزشک مراجعه می‌کنند مانند درگیری غدد لنفاوی ناحیه گردن که باعث بزرگی در این ناحیه می‌شود و یا علایم دیگر متاستاز مانند زردی و برآمدگی شکم که نشانه درگیری کبد است. شایع‌ترین علایم سرطان معده شامل درد شکمی و لاغری می‌باشد.

راه‌های تشخیص این بیماری کدام است؟

برای تشخیص این بیماری در کشوری مانند ژاپن از سن ۴۰ سالگی به بعد از اسکرینیگ (Screening) استفاده می‌کنند، یعنی بیماران را به طور دوره‌ای بررسی می‌کنند و با فلورسنت، محل‌هایی را که دچار دیسپلازی‌اند، تشخیص می‌دهند و نمونه برداری می‌کنند. مجموعه این بررسی‌ها باعث تشخیص زودرس بیماری می‌شود، ولی در سایر کشور‌ها این روش انجام نمی‌شود و وقتی بیمار علامت دار می‌شود، به پزشک مراجعه می‌کند.

لازم است از سنین متوسط به بالا، بررسی آندوسکوپی دوره‌ای در ناحیه معده به عمل آید و در صورت مشاهده ضایعات برجسته و تومورال یا ضایعات زخمی، از سطح مخاط معده نمونه برداری انجام شود. نکته مهم در نمونه برداری این است که جهت تایید قطعی لازم است از ضایعه مشکوک حدود ۶ الی ۹ بار نمونه برداری به عمل آید تا با اطمینان بیشتری سرطان معده تشخیص داده شود.

از رادیوگرافی با ماده حاجب، در مواردی که شخص تحمل آندوسکوپی را ندارد (ماندن افراد پیر و کسانی که دارای مشکلات روانی می‌باشند) استفاده می‌شود.

برای تشخیص گسترش بیماری می‌توان از CT scan و CT شکم و سونوگرافی شکم و کبد استفاده کرد.